Suda Yüzen Şehir: AMSTERDAM

Suda Yüzen Şehir: AMSTERDAM

Hollanda’da şehirler tanıtımında ilk üç bölümü Amsterdam’a ayırmıştık. Amsterdam’ın ilk bölümü suda yüzen şehir Amsterdam, ikinci bölümde ise UNESCO Kültür Mirası Müzeleri ele almıştık. Bu 3. ve son bölümde ise bilinmeyen yönlerini çok dilli ve kültür şehri özelliğini öne çıkaracağız.

Amsterdam Hollanda’nın başkentidir ama hükümeti barındırmaz, yani idari başkent değildir. Şehri bölen kanallar sebebi ile şehre “Kuzeyin Venedik’i” tanımlaması oldukça uygundur. Dünyada görülebilecek en ilginç kentlerden biridir. Amsterdam, bugün Hollanda’nın, kişi sayısı bakımından en büyük, kültürel ve parasal yönden de en önemli kentidir. Amsterdam, çoğunlukla 17. yüzyıldan kalma yapılarıyla, Avrupa’daki en tarihsel kent dokularından birini barındırır. Kentin eski bölümü iç içe geçmiş ay biçimindeki kanallardan oluşur. Bu kanalların iki yakasındaki tarihsel evlerin bir bölümü bugün ev olarak, gerisi de kamu ya da özel işyerleri olarak kullanılır.

Amsterdam’ın ortaçağdan kalan kesimi dar sokakları ile önemli bir trafik sıkışıklığı meydana getirmekte ve metropoliten alan büyüdükçe dış kesimden şehir merkezine yönelen akım git gide artmaktadır. Bu yüzden birçok işletme, şehir dışına taşınmıştır. Eski mahallelerin yenilenmesi, burada oturan fakir kimselerin banliyölere doğru göç etmesine sebep olmuştur. Şehirdeki işgücü açığının büyümesi binlerce yabancı işçinin Amsterdam’a yerleşmesine yol açmıştır. Batı Avrupa’nın diğer eski şehirlerinde olduğu gibi 20. asrın ortalarından sonra doğum oranı azalırken, ölüm oranı artmıştır. Göç nedeniyle de nüfus yıldan yıla azalmaktadır. Şehrin nüfusunu talebeler, yaşlılar ve dışarıdan gelen işçiler meydana getirmektedir. 1940’larda nüfusu 800 binlerin üzerindeyken 1980’de 700 bin civarına, 1988’de 692 bine düşmüştür. 2015 yılında ise 800 bine yaklaşmakta.Şehrin nüfus gidişatı böyle olmakla beraber sanayi etkinlikleri hala çok çeşitlidir. Amsterdam elmas yontuculuğu bakımından dünyanın en ünlü şehridir. Basın ve yayın sektörü de çok gelişmiştir. Kimya ve petrokimya sanayileri, tekstil, madeni eşya ve makine sanayileri ile taşıt araçları sektöründeki üretimin büyük bir kısmı Amsterdam’da yapılır. Ayrıca gıda sanayisi de çok gelişmiştir.

Amsterdam büyük bir sanayi merkezi olmanın ötesinde, finansman merkezi olarak daha büyük bir önemi haizdir. 17. yüzyılda kurulan Amsterdam Kambiyo Bankası çok geçmeden Avrupa’nın en büyük takas merkezi haline geldi. 1602’de kurulan Hollanda Doğu Hindistan Kumpanyası, çağımızdaki hisse senedi işlemlerinin temelini atmıştır. Bugün bile Avrupa’da en fazla yabancı hisse senedi ve tahvilin kayıtlı olduğu borsa, Amsterdam borsasıdır. Bu sebeple New York, Londra ve Zürich gibi en büyük mali şehirler arasındadır.

Amsterdam küçük tarihi evleri, rahat yaşam tarzı, çok kültürlü yapısı ve çok hareketli gece hayatı gibi sahip olduğu pek çok özelliğiyle dünya çapında popülarite yakalamış bir kent. Çok bilinir özelliklerinin yanı sıra, okuyana garip bile gelebilecek az bilinen özelliklere de sahip. İşte Amsterdam hakkında ilginç bilgiler:

1- AMSTERDAM’DA İNSANDAN ÇOK BİSİKLET BULUNUR

Amsterdam’da yaklaşık 810.000 kişi yaşamakta iken bisiklet sayısı 1000.000’a yakındır. Amsterdam’da dağ-taş bisiklettir. Belediye her gün yanlış yere bağlanmış bisikletleri toplar, ertesi gün boşalan yeri daha fazla bisiklet bağlanmış olarak bulursunuz.
Amsterdam Centraal Bisiklet çok katlı parkı. Elinde bavulla Amsterdam Centraal tren istasyonundan kente ilk defa giriş yapan turistlerin şaşkınlıkla bir süre incelediği, tren istasyonunun yanındaki çok katlı bisiklet parkı.

2- AMSTERDAM’IN VENEDİK’TEN DAHA ÇOK KANALI VAR!

Venedik dünyada bir kanal kenti olarak bilinir ama en çok kanala sahip şehir unvanı Amsterdam’da! Kenti bir örümcek ağı gibi saran, birbiriyle bağlantılı 165 kanal Amsterdam’ın her yerine su yoluyla da ulaşabilmenizi sağlar. Amsterdam çoğunlukla kuzeyin Venediği olarak da anılır. Ama sayıları göz önünde bulundurursak, bizce Venedik Akdeniz’in Amsterdam’ı olarak adlandırılmalıydı…

3- AMSTERDAMLILAR KAFEİN BAĞIMLISIDIR!

Amsterdam dünya kahve tüketiminde çok önemli bir yerde. İstatistiklere göre ortalama bir Amsterdamlı yılda 140 litre, yani günde 3,5 bardak kahve içiyor. En yaygın kullanılan uyuşturucu Amsterdam’da açık ara farkla kafeindir.

4- AMSTERDAM’IN BÜYÜK BÖLÜMÜ DENİZ SEVİYESİNİN ALTINDADIR

Küresel ısınma etkisini arttırır ve su seviyesi yükselmeye devam ederse kentin tamamı Atlantik okyanusunun altında kalabilir. Amsterdam’ın en alçak noktası deniz seviyesinin tam 6,5 metre altındadır. Shipol havaalanı bile 4.5 metre deniz seviyesinin altında!
5- AMSTERDAM BOT EV CENNETİDİR

Amsterdam’da 2500’den fazla bot ev bulunur. Binlerce insan rutubet, soğuk, sivrisinek düşünmeden mükemmel manzaralı, karizmatik bot evlerde su üzerinde yaşar.

6- AMSTERDAM’DA 178 FARKLI MİLLETTEN İNSAN YAŞAR

Çok kültürlü, çok dilli bir kent olduğu bilinir ancak çoğun da ötesinde, bu kent bir çeşit kültür çorbasıdır. Kaçımız 178 ülke sayabilir? Amsterdam’da yaşayan yabancıların büyük bölümünü Amerika’dan ve Avrupa ülkelerinden çalışmak için kente gelmiş beyaz yakalılar; Surinam, Türkiye ve Fas’tan gelen işçiler ve aileleri; ve son olarak da Polonya, Bulgaristan, Romanya gibi yeni AB üyesi ülkelerden gelenler oluşturur.

7- ÇOK DİLLİLİK BİR KENT KÜLTÜRÜDÜR

Amsterdam’da yaşayan insanların %86’sı kendi dilinden başka bir dilde de çok akıcı konuşabilir. Neredeyse herkes ileri seviyede İngilizce bilir ve buna ek olarak Almanca, Fransızca, İspanyolca, İtalyanca gibi başka dillerde de son derece akıcı olmaları oldukça sıradan bir durumdur.

8- AMSTERDAMLI GİRİŞİMCİDİR

Hollandalıların markalar tüm dünyada bilinir. Sadece Amsterdam’da neredeyse 200.000 işletme bulunur. Nüfus sayısı ile karşılaştırılacak olursa bu çok yüksek bir rakamdır.

9- ŞEHRİN ALTI KAZIK DOLUDUR

Tüm Amsterdam uzun tahta kütükler üzerine oturtulmuştur. Kentin tabanı çamur ve yumuşak kumdur ve üzerine yapılan binaların sabit kalması için öncelikle toprağın altına yüzlerce, hatta binlerce kazık çakılması gerekir. Örneğin Amsterdam Centraal tren istasyonu yaklaşık 6000, Dam meydanındaki Kraliyet Sarayı ise 14000 ahşap kazık üzerine inşaa edilmiştir.

10- EN YAYGIN GEÇ KALMA BAHANESİ

Amsterdam’da köprü açılmış ve altından tekne geçerken insanlar sabırsızca bekleşiyor. Akşam trafiği dışında Amsterdam’da araç trafiği yoktur. Zaten nüfusun yaklaşık %60’ı günlük ulaşım için bisikleti tercih eder ve bir yerden bir yere ulaşmak oldukça sorunsuzdur. Ancak kanallardan geçen gemiler için açılan köprüler nedeniyle yaya, bisiklet, araç, tramvay, tüm trafik bir süre durur. Açılan köprüler en yaygın gecikme sebebine dönüşüverir. Amsterdam’da eğer bir yere geç kaldıysanız ‘köprü açıktı ‘ diyerek durumu geçiştirebilirsiniz.